قبل از هر چیزی به معنای این کلمه میپردازیم نشوز در معنای لغوی یعنی نافرمانی ، تمرد و عدم انجام وظایف زناشویی وعدم انجام دستور های واجب شوهر از سوی زن میباشد.
برحسب ماده 1102 قانون مدنی هر گاه نکاح به صورت صحیح بین زوجین واقع شد و رابطه زوجیت بین زن و شوهر برقرار شد بین آنان حقوق و تکالیفی به وجود می آید. از وظایفی که به موجب ازدواج بر عهده زن قرار می گیرد تمکین زن از شوهر است. در قانون ما تمکین به دو صورت انجام می پذیرد تمکین عام و تمکین خاص.
تمکین عام در قانون ایران به معنی اینکه که زوجه به طور کلی تابع زوج باشد و اوامر و دستورات همسر خود را نادیده نگیرد. مثال در این خصوص، زن برای خارج شدن از منزل باید از شوهر خود اجازه بگیرد یا زن باید در منزلی که شوهرش تهیه نموده زندگی و سکونت نماید، مگر این که حق تعیین مسکن به صورت شروط ضمن عقد به زن داده شده باشد.
بنابراین تمکین عام در قانون بیشتر دلالت بر این دارد که زوجه تمامی امور خود را با توافق و هماهنگی با زوج انجام دهد.
تمکین خاص در قانون ایران به معنی برقراری رابطه زناشویی می باشد یعنی زوجه در زندگی مشترک در حدود متعارف با شوهر خود رابطه زناشویی برقرار کند و از این امر امتناع ننماید و تابع شوهر باشد. بنابراین پس از تمرد زن از انجام وظایف زناشویی، (تمکین عام و خاص) زن ناشزه محسوب میشود.
پس از تمرد زن از انجام وظایف زناشویی شوهر باید در این خصوص دادخواستی تحت عنوان الزام به تمکین تقدیم دادگاه نماید. چنانچه دادگاه پس از رسیدگی احراز شود که زوجه بدون هیچ دلیل موجه تمکین را انجام نمی دهد حکم بر الزام زوجه به تمکین صادر می شود.
در صورتی که حکم الزام به تمکین قطعیت پیدا کند و مراحل اجرای حکم طی شود و زوجه حاضر به تمکین نشود دادگاه گواهی مبنی بر نشوز زوجه صادر مینماید که در این صورت زن استحقاق دریافت نفقه از شوهر را نخواهد داشت البته این موضوع استثنائاتی نیز دارد چنانچه زوجه دلایل موجهی برای عدم تمکین از شوهر از جمله ترس و امنیت جانی داشته باشد می تواند با اثبات آن در دادگاه از تمکین امتناع نماید و در اینصورت او استحقاق دریافت نفقه را نیز دارد.
