دپارتمان حمل و نقل

به دنبال گسترش روزافزون مبادلات بازرگانی، قرارداد های حمل و نقل که اساس شکل گیری توافقات طرفین است اهمیت به سزایی پیدا کرده، به طوری که امروزه مهم ترین پایه توسعه روابط تجاری را تشکیل می دهد. این قرار داد ها از این جهت حائز اهمیت هستند که تعیین کننده ی حدود مسئولیت و  وظایف دو طرف قرارداد  و همچنین قانون حاکم بر روابط طرفین می باشند که این امر گرچه در ظاهر ساده بنظر میرسد اما آثار حقوقی پیچیده ای بدنبال دارد که  ممکن است منجر به طرح دعاوی بسیار طولانی وبسیار پر هزینه در دادگاه های داخل و خارج گردد که  تاثیر به سزایی در اعتبار و روند فعالیت بازرگانان دارد،  لازمه ی اجتناب از این مشکلات ورود متخصصین  این حوزه که مسلط به تمام امور قرار داد های حمل و نقل تجاری بین المللی  هستند ،می باشد.در حالت کلی حمل ونقل به3 شیوه ممکن است انجام شود :

• حمل دریایی
• حمل هوایی
• حمل زمینی

حمل دریایی:

 حمل و نقل دریایی عبارتند از نقل و انتقال و جابجایی کالا و افراد از طریق شناور های دریایی مثل کشتی های باری، قایق، لنچ و… از کانال های آبی ، اقیانوس ها، دریاها و دریاچه ها.

قراردادهای مرتبط با حمل کالا از طریق دریا قراردادهایی هستند که در آنها مالک کشتی یا شخصی که در زمان انعقاد قرارداد به جای مالک کشتی حق انعقاد قرارداد را دارد حمل کالا از طریق دریا یا تجهیز کردن کشتی در راستای حمل کالا را در عوض دریافت مقداری پول می پذیرد این قراردادها اشکال گوناگونی دارند. یک تقسیم بندی سنتی از این قراردادها آنها را در دو دسته قرارداد اجاره کشتی و بارنامه جای میدهد.

امروزه قراردادهای مرتبط با حمل کالا از طریق دریا به قرارداد اجاره کشتی و بارنامه منحصر نمی،شوند از جمله ممکن است مستأجری که کشتی را برای مدت زمان معینی بدون خدمه در اختیار گرفته است خود به حمل کالا مبادرت ورزد، این قرارداد که به اجاره انتقالی یا لخت کشتی معروف است قرارداد حمل کالا نیست و صرفاً یک قرارداد اجاره ی کشتی میباشد. بارنامه ای که توسط کاپیتان کشتی اجاره داده شده به صورت اجاره انتقالی یا لخت، صادر میشود تعهدی برای مالک کشتی ایجاد نمیکند و تنها مستأجر است که به مفاد آن ملزم میگردد.

بنابراین امروزه بالاترین درصد حمل ونقل و واردات کشور ها از طریق دریا انجام می شود به همین لحاظ مقررات متعددی در سطح بین المللی و ملی پیرامون مسئولیت متصدی حمل ونقل ،وضع شده است که باتوجه به وجود انواع متصدیان حمل ونقل و حضور واسطه هاو نماینده ها ،شناخت متصدی حمل واقعی بسیار حائز اهمیت است.

حمل هوایی:

آنچه در حمل هوایی حائز اهمیت است، رابطه ی  بین متصدی حمل و مسافر و صاحب بار می باشدکه این رابطه معمولا بر اساس یک قرارداد است. که در واقع بلیط مسافر همان قرارداد وی با متصدی می باشدو برای بار هم نیاز به صدور airway bill است .قرار داد ها در صنعت حمل و نقل می بایست تابع اسناد موجود درآن صنعت باشند ولین سندی که در این حوزه با آن روبه رو هستیم:کنوانسیون ورشو Warsawconvention مصوب 1929 میلادی می باشد که مورد پذیرش همه کشورهایی که حمل و نقل انجام می دهند می باشد.

این کنوانسیون حمل هوایی را اینگونه تعریف کرده :((حمل و نقلی است که بر اساس قرارداد مسافر و یا بار از کشوری به کشور دیگر برده شود و حتی اگر بر خلاف اصل در حمل و نقل بین المللی که باید مبدأ و مقصد در دو کشور متفاوت باشد .)) بنا براین در فرضی که مسافر را  مثلا از تهران سوار کند و بعد در امارات (به عنوان stoppage )توقف کند وبعد مسافر را دربندر عباس پیاده کند بازهم این حمل بین المللی خواهد بود.

ورشو سعی کرده حقوق مربوط به مسافر را تجمیع کند، حقوق مربوط به تاخیر، خسارت به جان یا بار، مفقود شدن آن و…… نگاه اولیه ورشو این است که متصدی مسئولیت محض دارد و برای رسیدگی به این دعاوی ،پیش بینی هایی می کند .بر اساس ماده 3 برای مسافر باید بلیتی صادر شود که هم قرارداد بین طرفین است هم باید حداقل اطلاعاتی هم در آن درج شده باشد که عبارتند از:

محل و زمان صدور بلیت نام مبدا و مقصد، محل هی توقف، نام ونشانی حمل کننده و عبارتی که نشان دهد این بلیط تحت کنوانسیون ورشو می باشد. برای بارairway bill صادر می شود که در آن مبدأ و مقصد، نام متصدی ، تعداد بسته ها، وزن بار، ارزش بار  و اینکه این بار از بار خطرناک هست یا خیر.نام گیرنده، پیش کرایه prepaid یا پس کرایه بودن to be paid و … مشخص می شود.

حمل زمینی:

حمل جاده ای:

در حمل و نقل بین‌المللی کالاها، موثر ترین نقش را رانندگان کامیون ایفا میکنند. در گذشته تمام ریسک و مخاطرات این عملیات به علت عدم وجود ضابطه‌ای مشخص برای حد و حدود مسئولیتها، به عهده کریرها و صاحبان وسایل حمل بوده است. لذا در سال ۱۹۵۶ میلادی، کشورهای اروپایی به منظور تعیین قوانین یکنواخت حاکم بر روابط بین فرستنده کالا، گیرنده کالا و حمل‌کننده، در شهر ژنو گرد هم آمدند و مقرراتی را تحت عنوان کنوانسیون سی ام آر به تصویب رساندند .

راهنامه CMR “سی ام آر” سندی است که درمسیر حمل و نقل بین المللی با کامیون مورد استفاده قرار می گیرد و مخصوص حمل جاده ای می باشد و دلیل انعقاد قرارداد حمل ، پذیرش شرایط قرارداد و رسید دریافت محموله توسط حمل کننده (کریر ) خواهد بود و سند مزبور تحت مقررات کنوانسیون بین المللی حمل ونقل جاده ای کالا یا مقررات بین المللی حمل کالا از طریق جاده صادر می گردد و حدود مسئولیت های متصدیان حمل جاده ای را مشخص می نماید . این سند غیر قابل انتقال بوده و به منزله رسید کالا تلقی می گردد و بایستی مورد تایید سازمان حمل و نقل پایانه های کشورباشد .

در کنوانسیون CMR که وظایف هر یک از طرفین شرح داده شده ،یکی از وظایف فرستنده ارائه ی اطلاعات صحیح در مورد چگونگی حمل به متصدی است.همچنین بارچینی,بارگیری,تخلیه,تحویل کالا به عهده ی متصدی نیست عمدتا در مورد بارچینی وبارگیری به عهده ی فرستنده و در مورد تخلیه و تحویل به عهده ی گیرنده است.مطابق CMR چنانچه صاحب کالا یا فرستنده اطلاعات در اختیار متصدی نگذارد یا اطلاعات نادرست یا ناکافی ارائه کند مسئولیت هرگونه خسارت به عهده ی خود فرستنده است و متصدی مسئولیتی ندارد همچنین اگر در این موارد خسارتی به وسیله ی نقلیه یا به کالاهای دیگران وارد شود در واقع این حق برای متصدی ایجاد می شود که می تواند آن خسارت را از فرستنده ی کالا دریافت کند.

حمل ریلی:

از آن جا که راه آهن به دلیل برخورداری از ویژگی های ایمنی حمل و صرفه اقتصادی ، جایگاه خاصی در میان سایر روش های حمل و نقل داشته، این ویژگی ها موقعیت فنی خاص و اهمیت فوق العاده ای به این روش حمل و نقل در سطح بین المللی بخشید  . توجه بیشتر به حمل و نقل ریلی در قلمرو بین المللی ، ساز و کارهای حقوقی آن را در سطح جهانی می طلبید ؛ که یکی از این ساز و کارها تنظیم کنوانسیون های بین المللی است.کنوانسیون کوتیف که در مورخ9مه1980 به تصویب رسیده است ، در بخش اول خود در ارتباط با ارکان و عملکرد سازمان اوتیف سخن می گوید  و دارای دو ضمیمه الف و ب که به ترتیب مقررات یکنواخت مربوط به قرارداد حمل و نقل بین المللی مسافر و توشه با راه آهن (CIV) و مقررات یکنواخت مربوط به قرارداد حمل و نقل بین المللی کالا با راه آهن (CIM) می باشد .

با توجه به آنچه گذشت ، قرارداد های حمل ونقل بین المللی می بایست مطابق با مقررات موجود در اسناد همان حوزه تنظیم شود تا حدود مسئولیت طرفین مشخص و واضح باشد که لازمه ی  این امر تسلط کامل بر انواع شیوه های حمل و اسناد موجود است .درموسسه بین المللی دکتر پناهی مجموعه ای از وکلای پایه یک دادگستری ،متخصص در حقوق حمل ونقل بین المللی خدمات حقوقی را بشرح ذیل ارائه می دهند:

1. تنظیم قراردادهای بین‌المللی دریایی بین صاحبان کالا و شرکت های حمل‌ونقل بین المللی و کشتیرانی
2. ارائه مشاوره‌های تخصصی در رابطه با حقوق حمل و نقل دریایی،زمینی،هوایی
3. قبول داوری و میانجی‌گری با تسلط کامل به قوانین داخلی و بین‌ المللی و کنوانسیون‌های مربوطۀ بین‌المللی
4. قبول وکالت از جانب هر یک از طرفین دعوا و پیگیری موضوع تا حصول نتیجه
5. انجام وکالت به صورت کاملا تخصصی درحوزه مشکلات مربوط به حمل‌ و نقل ملی و بین‌المللی
6. مشاوره، مذاکره، تنظیم و تفسیر انواع قراردادهای داخلی و بین‌المللی در زمینه حمل‌ونقل کالا، اسناد حمل،قوانین بین المللی در حوزه ی حمل و نقل
7. پیگیری حقوقی خسارت های وارد شده به محموله ، خسارات ناشی از تأخیر در تحویل، تأخیر در بارگیری و تخلیه و خسارات معطلی کشتی و کانتینر
8. دعاوی مربوط به اسناد حمل، بارنامه و اسناد پرداخت و بیمه ی بین المللی
9. دعاوی مربوط به عدم تحویل کالا و استرداد مال التجاره، الزام به تسلیم کالا، تسلیم رسید یا اسناد حمل
10. دعاوی مرتبط با اجاره، مالکیت، خرید و فروش، رهن، توقیف و رفع توقیف کشتی
11. تعیین و تشخیص قانون حاکم بر قرار دادها، مرجع صالح رسیدگی و شروط موافقت‌نامه داوری
12. قبول وکالت و پیگیری کلیه دعاوی مرتبط با صنعت هوایی اعم از ایرلاین‌های داخلی و خارجی در محاکم قضایی و واحد رسیدگی به شکایت هواپیمایی کشوری در جهت پایمال نشدن حقوق حمل و نقل هوایی و مشتریان
13. انعقاد قرارداد مشاوره حقوقی با خطوط هوایی داخلی و خارجی و شرکت های حمل ونقل
14. تنظیم کلیه قراردادها جهت حفظ حقوق حمل و نقل هوایی و شرکت‌های هواپیمایی اعم از داخلی و خارجی از قبیل انعقاد قرارداد با شرکت‌های دولتی وخصوصی، آژانس‌ها، پرسنل و غیره
15. ارائه مشاوره حقوقی به آژانس‌های هواپیمایی و گردشگری
16. بررسی اسناد قراردادی، در خصوص شرایط تحویل کالا به متصدی حمل، مسئولیت هریک از طرفین قرارداد در مورد حمل کالا، بررسی شرایط ورود کالا به ایران و اخذ مجوزهای لازم، و …..
17. مشاوره به فروشندگان یا خریدان کالا در خصوص تعیین اینکوترمز به ویژه در حوزه ی حمل و نقل بین المللی در قرار داد بیع
18. حضور در مذاکرات قرار داد های بین المللی